Canadese wetenschappers hebben een aardig experiment bedacht, dat groot enthousiasme in de sociale media heeft opgewekt. Een robot die uit liften gaat. Hitchbot!
Hitchbot is een humanoïde robot. Hij lijkt een beetje op een kind. Hij heeft de grootte van een zesjarige. Hij heeft ogen, waarmee hij kan knipperen en knipogen, een mond waarmee hij kan lachen. Gele kinderlaarsjes, voorzien van een speels motiefje, sieren zijn voeten; zijn handen zijn gestoken in grote, gele keukenhandschoenen. Dun zijn de blauwe armpjes en al even dun de blauwe beentjes. Kortom, een aandoenlijk uiterlijk, dat sympathie, vertedering en beschermende gevoelens bij automobilisten moet oproepen.
Want wat is de bedoeling? Hitchbot gaat liften – helemaal van Halifax, Novia Scotia, naar Victoria, British Columbia, dwars door Canada, van kust tot kust – een afstand van zo’n 6.000 km. Het is een social robotics experiment. Hoe zullen de automobilisten reageren? Nemen ze hem mee? Zal hij het einddoel bereiken?
Twee Canadese wetenschappers, David Harris Smith en Frauke Zeller, staan aan de wieg van Hitchbot.
Frauke Zeller, assistent-professor aan de Ryerson universiteit in Toronto, schreef al eerder een proefschrift over mens-robot-interactie. Het onderzoek naar deze interactie is een van de motivaties voor het experiment. Kan Hitchbot, aangewezen op de bereidwilligheid van de automobilist om hem mee te nemen, de voorgenomen reis inderdaad liftend afleggen? Durft de automobilist een onbekende robot te vertrouwen?
David Harris Smith, assistent-professor aan de McMaster universiteit in Hamilton, Ontario, wijst op een ander aspect van het experiment. In een interview haalt hij zijn herinneringen op aan vroegere lifttochten. Hij heeft interessante mensen ontmoet, vrienden gemaakt en lijkt daarbij enigszins bevangen door nostalgie. Liften is uit de tijd, maar waarom? De culturele waardering ervan lijkt geheel veranderd.
Hoe kan deze lifttocht bijdragen aan een antwoord op de laatste vraag? Er is een mediacircus opgezet rond Hitchbot. De robot kan berichten plaatsen op Facebook, Twitter, Instagram en de aan hem gewijde website. Gebruikers kunnen reageren en doen dat ook – in grote getale. Een wetenschappelijk antwoord wordt niet direct gezocht. Hitchbot is dan ook niet zozeer een wetenschappelijk experiment, ondanks dat de twee bedenkers en hum team wetenschappers en studenten zijn, maar een vrolijke combinatie van wetenschap, conceptuele kunst en toepassingen van nieuwe media.
Kan de mens de robot vertrouwen? Dat is een oude vraag, waarvan de bronnen al terug te vinden zijn in Griekse mythen, de Joodse golem en het monster van Frankenstein. Welke angsten spelen bij de mens een rol? De sciencefiction, uit op dramatische effecten, heeft ook haar steentje bijgedragen aan de ouderwetse beeldvorming.
Intussen zijn we aardig gewend aan robots. Misschien mede daarom, hebben Smith en Zeller bedacht om de oude vraag – kan de mens de robot vertrouwen? – op creatieve wijze om te keren: kan een robot een mens vertrouwen? Hitchbot is, bij wijze van spreken, gewoon langs de weg gedumpt, in een ongecontroleerde omgeving en de wetenschappers moeten er verder maar het beste van hopen. Loopt dat wel goed af? Dat vormt natuurlijk ook voor een deel de aantrekkelijkheid van het spektakel.
De robot heeft zicht in twee richtingen ontwikkeld. Aan de ene kant is daar de antropomorfe machine, de humanoïde, de mechanische mens, die kan bewegen, spreken, zien en misschien zelfs denken. Een kunstmatig nagebouwde mens. Aan de andere kant is er de automaat, de machine die verschillende taken kan uitvoeren en de mens zo deze taken uit handen kan nemen, gebruikt in ruimtevaart en industrie.
Maar de kleine Hitchbot is geen High Tech. Eigenlijk is het een heel eenvoudig robotje. Zelf lopen kan hij niet, maar enkele andere nuttige basisactiviteiten bij het liften beheerst hij redelijk goed: zitten en staan. Dat laatste met behulp van een uitschuifbare derde poot. Bovendien kan hij zijn arm opheffen, aangezet door sensoren die een naderende auto signaleren. Geduld heeft hij ook. Voor energie is hij aangewezen op zonnepanelen en automobilisten die hem op de sigarettenaansteker kunnen aansluiten.
Je vraagt je in eerste instantie af: wie is er zo gek om een dure robot langs de snelweg te dumpen, vertrouwend op de goedheid van de medemens? Maar als robot stelt Hitchbot in de meeste opzichten dus eigenlijk niet veel voor. De wetenschappers en hun team hebben hem deels opgebouwd uit, nou ja,- oude troep. Zo heeft hij een plastic bieremmer als romp, twee ‘poolnoodles’ (buizen van foam, zwemhulpmiddelen, die hier niemand gebruikt, geloof ik) als armen, en een cake-stolp als hoofd om zijn gezicht en breintje te beschermen.
Wat kan Hitchbot, naast knipogen naar aantrekkelijke automobilistes en vriendelijk lachen naar rondreizende Canadese gezinnen, nog meer? Hij kan spreken. Hij kan de hele Wikipedia opdreunen, want die is in zijn breintje gestopt. Met een kinderstem. Of is het toch een vrouwenstem? Hitchbot is geslachtsloos. Maar hij kan echt converseren.
Zeller en Smith, hebben studenten en wetenschappers verzameld met kennis van mechatronica, computerwetenschap, spraakherkenning en spraaksynthese en, niet te vergeten, digitale communicatie, sociale media, nieuwe media, multimedia en marketing. Allemaal assistent-professoren en research-assistenten.
Enige geavanceerde software is wel aanwezig: spraakherkenning en spraaksynthese zijn ingebouwd. Hitchbot geeft antwoord op vragen en vertelt de belangstellende automobilist bijvoorbeeld wat zijn hobby’s zijn: hockey kijken, paardrijden. Erg geloofwaardig is dat laatste niet, gezien zijn anatomische mogelijkheden. Zitten kan hij wel, hij heeft zelfs een kinderzitje aan zijn achterste hangen, zodat automobilisten hem veilig kunnen vervoeren, maar de teugels vasthouden kan hij niet. Echt zien kan hij eigenlijk ook niet, want zijn gezicht is niet veel meer dan een grote smiley, opgebouwd uit LED’s.
Wel kan hij foto’s maken. Foto’s van zijn omgeving. Zijn familie – zoals de wetenschappers, een beetje kinderachtig, zich presenteren – heeft beloofd deze niet zonder toestemming op sociale media te plaatsen. Of ze stiekem nog iets anders hebben ingebouwd, is onbekend. Of de gesprekken worden opgenomen, blijft ook enigszins in het vage.
We weten, zoals gebruikelijk bij liften, niet precies welke route hij gaat afleggen. Ook weten we dus niet wanneer hij aankomt op zijn bestemming. En óf hij überhaupt aankomt. Hij heeft GPS en een 3G-verbinding aan boord, dus we kunnen hem volgen. De directe route gaat ruwweg langs de grens met de Verenigde Staten, maar het is niet de bedoeling dat hij de grens over gaat en de roaming staat uit. Inwoners van de Verenigde Staten hebben al laten weten dat Canadezen sowieso gek zijn. In de V.S. zou hij onmiddellijk worden afgeschoten, denkt men. Of als sympathiek, onschuldig ogende drugskoerier ingeschakeld.
Hitchbot is vertrokken op 27 juli. Op dit moment is hij net voorbij Toronto en op weg naar Manitoulin Island, dat dicht bij de grens met de V.S. ligt. Intussen heeft hij bijna twintigduizend volgers op Twitter en vijfentwintigduizend likes op zijn Facebook pagina.
Reacties in de sociale media variëren van verzoeken tot smeekbeden en adviezen. Nurkse types merken op dat ze al genoeg robots achter voorruiten zien. Men stuurt foto’s van kartonnen-dozen-varianten. Men biedt al bij voorbaat aan, hem te vervoeren. Hij moet vooral op bezoek komen bij de familie Johns in Saskatoon, een jongetje wil hem op zijn scooter vervoeren, het Leger des Heils heeft hem uitgenodigd voor een bezoek. Bezorgde adviezen – hij moet vooral niet te dicht langs de weg gaan staan, want dat is gevaarlijk. Klachten zijn er ook al, al zijn die dan niet direct aan hem gericht. Zo moeten automobilisten hem niet op te lange tochten meenemen, want een ander wil ook wel eens van zo’n ritje genieten.
De merchandising is ook op gang gekomen. Je kunt een t-shirtje bestellen.
Vooralsnog zijn er geen pogingen gedaan om hem te ontvoeren, te verbouwen, te demonteren of vast te houden als huisslaaf. Of anderszins. Overigens wordt Hitchbots eigen communicatie naar de sociale platformen gemodereerd door zijn ontwerpers. Verliefde, eenzame truckers hebben zich nog niet gemeld. Ook zijn er nog geen wilde hordes gesignaleerd die de jacht geopend hebben.
Benieuwd hoe het Hitchbot vergaat onderweg?
2-8-2015: Drama…
Filmpjes:
